IFWADI, S.Pd

Foto saya
Bireuen, Aceh, Indonesia
KETUA MGMP IPS SMP BIREUEN

Selasa, 15 Desember 2020

Abu Nawah Peulara Kameng ( Pelihara Kambing)

ABU NAWAH  PEULARA  KAMENG
 TERNAK DOMBA DAN KAMBING SISTEM UMBAR MENGUNTUNGKAN
Dikisahkan kembali oleh:  T.A. Sakti

Astana Sulotan Harun Al-Rasyid  di Bughdad  sabe rame ureueng. Wazi mentroe Uleebalang, Bentara, ‘Ulama ngon datu-datu hana cre meusitapak. Tiep na masaalah, Solutan lam sabe geuduek-pakat ngon ureueng akok-akok nyan. 

Teuma na salah bacut, awak bako-bako  nyan sabe han-ek jibri putosan nyang got ngon meukunong bak hate raja. Lam sigala hai nyang peunteng, putosan paling pah sabe jiteuka bak Abunawah. Lantaran nyankeuh Abunawah that geugasehle Sulotan Harun Al-Rasyid. Abunawah sabe meuteumeung hadiah nibak raja, teuma diawak nyan seb lam preh-preh dahoh mantong.

Sabab nyankeuh: meuntroe-meuntroe, Uleebalang, Bentara lom ngon Datu-datu that jibeunci keu Abunawah. Sabe keudroe-droe awak nyan ji meupeugah-peugah: “Bôh peulaba geutanyoe tadu-dom geunap uroe tahadap Solutan?.

Pikeran tanyoe hantom neungui uleh  droeneuhnyan. Cit su Abunawah  nyang na hareuga bak daulat Tuanku. Man jinoe, boeh toh akai mangat Abunawah bek toele ngon astana nyoe?”, kheun sidroe Meuntroe nyang paleng banci keu Abunawah.

Kareuna ceumeuru, maka awak sapai-unun raja nyan lam sabe jimita cara keuneuk peuhanco gaseh Sulotan keu Abunawah. ‘Ohka hase kana saboh pakat, mandum awak nyan geujak u hadapan Seulotan. 
Sidroe meuntroe nyang leubeh useueng geubuka haba: “Ampon deelat Tuanku, Abunawah rame ureueng kheun that lisek ngon ceureudek. Meutapi kamoe gohlom meuyakin Abunawah carong, meunggohlom  ek geupuglah masaalah nyangka kamoe ura-ura lam padum uroe nyoe”.

“Man peue nyang geutanyoe ujoe lom keu Abunawah?”, tanyong Harun Al-Rasyid bak Wazi Meuntroe.
‘Ohka habeh dipeugah badum syoi-ah buet wazi meuntroe, raja pih kasipakat keuneuk ujoe Abunawah.
Laju ‘oh lheuh nyan, seulotan bri peurintah bak sidroe Upah, sigra jijak tueng Abunawah u Dayah Mon Ara.

Lheueh meukeumah, meusigo ngon Upah, Abunawah laju beurangkat ubak raja. Meubacut hate gobnyan hana kuyu wate geulangkah jak u Dalam. 
‘Ohtroh keudeh, lheueh mumat jaroe ngon Harun Al-Rasyid, Abunawah geupiyoh bak keuta di hadapan raja. Bak watee nyan, sigala meuntroe ngon Datu-datu ka meusapat bak Bale Gambang Astana.

Na kira-kira, masak sikai breueh lheueh poh-poh beurakah, baro Poteuraja puphon nyang bak haba ngon Abunawah. 

“Nyang jeut ulon hei gata keunoe hai Abunawah, kareuna ulon na saboh hajat!”, Seulotan Harun Al-Rasyid mulai geubri amanat. “Peue teuma hajat Tuanku?”, tanyong Abunawah ngon sigra-sigra. 

“Boeh tadeungo beugot, ngat ulon peugah bacut-bacut!”, jaweub raja geutindan teumanyong Abunawah.

Raja peugah bak Abunawah nakeuh gobnyan katreb that geurindu uroe-malam, adak jeut Abunawah ek geupeulaku saboh buet, nyakni geupeulara dua boh kameng agam, saboh puteh saboh itam.

Lam watee peuet ploh uroe, dua kameng agam nyan beujeuet dua rupa; kameng puteh beupijuet, kameng itam beutumbon.

Teuma laju raja peugah syarat-syarat peulara kameng nyan. Ie ngon umpeun haroh geutimang beusadum-sadum. Saboh-saboh kameng siploh kilo lam siuroe-simalam. Kameng nyan geupeumukleh lam weue droe maseng-maseng. 

Raja geupeugah lom, mangat syarat-syarat nyan bek geu-ungki-ungkile Abunawah, maka sidroe upah geuyue jaga buet Abunawah nyan silama peut ploh uroe. Seuneulheueh Seulotan geukheun: “Nyankeuh nyan buet gata hai Abunawah. 

Meung ek tapeusaneut lagee nyang ulon yue, gata meutumee siribee dina. Meutapi meunghan jeut tapeulaku lagee ulon peurintah, gata keunong hukoman mate. Pakriban bak gata Abunawah?”, tanyong Harun Al-Rasyid bak ujong haba gobnyan.
Abunawah hana geuseuot laju. Lam hate geuh got that jimaguen. “Bit raja nyoe that haram jadah. Nyang kon-kon buet jiyue peugot bak geutanyoe. 
Boeh kon mustahe buet lagee nyan?. Saboh pijuet saboh tumbon, padahai ie ngon eumpeun lom sigala syoe nyang laen haroh saban!”; meunan meuburu-buru lam hate Abunawah.

Bah pih lagee nyan, Abunawah sigra geujaweub. “Ampon deelat hai khalifah ban nyang titah lon peulaku. Insya Allah, ngon tulong Po, lheuh peut ploh uroe ulon peugisa lom bandua kameng nyan bak deelat raja tuanku!”, jaweub Abunawah ka geuangkee buet nyan.

Lheueh geulakee idin bak raja, Abunawah leugat geugisa. Sira geuwoe geuhue kameng agam dua boh, saboh puteh nyang saboh itam. ‘Ohlheueh geuikat kameng di leun, Abunawah geu-ek laju u rumoh geujak pajoh bu. 

Hana lalele lheueh nibaknyan geubeudoh laju geujak peugot weue kameng dua boh. Saboh keu siputeh saboh keu si itam. Seupot nyan laju, Abunawah ngon Upah Sulotan ka gabhuek timang ie ngon umpeuen kameng. 
Bandua jih, ie ngon umpeuen geubri sadum-sadum. Meunan keuh tiep uroe, ie saban eumpeuen saban ngon geupeusaneut pih hana bida.
 
Teupike Abunawah: “Meunyo  lagee nyoe sabe lon pubuet, teuntee kameng nyan tumbon bandua?”, pikeran gobnyan mulai dimeu’en. Akai burek  Abunawah keumang laju. 

Bak watee nyan, aleh pane teuka, saboh mie itam katroh dijak eh bak panteu naleung weue kameng. ‘Oh watee malam, mie itam nyan geudrob treukle Abunawah geuikat laju diyub palong kameng puteh.
Bak saat nyan phon, kameng puteh mulai kureung dipajoh eumpeun. Tiep go dipeutoe bak palong, laju-laju payah surot sabab jipr’iehle mie. Di mie Itam pih hana lale, asai meudiyeung jumoh kameng puteh lam palong cit laju ditaom meutaga-taga.

Laen hailom di kameng itam. Lawet geupeulara le Abunawah, got that gatu jih. Boeh peue han teuma, ie ngon eumpeun tiep watee ka hase lam palong. Pajan mantong meuri deuek, tinggai dipeukeue bak palong. Meunan cit ‘oh grah, jeuet jijeb ie ube hawa jih.
Teuma ‘oh malam meusaboh nyamok pih hana jipeutoe, sabab tiep-tiep seupot Abunawah hana tuwo geupeukap apui bak weue kameng. 
Lantaran got that geuhiro nyan keuh, ho siuroe kameng itam nyan tumbon laju meu-ub-ub. Bulee itam jih maken meukilat, jih gasang disyen-syen jirhak-rhak weue.

Nyang leupah sayang pokameng puteh. Ho siuroe maken pijuet laju. Boeh pakri han, lam siuroe hana meusaboh geucai naleueng jitamong lam pruet. On geureundong ngon on siren nyang geulhom lam palong teutap tho meukeudroe, sabab han meusitangke jiteumei rhotle kameng. 

Punca seumaloe hana laen, cit gara-gara mie diyub palong. Tiep seun keuneuk peurab jak seumajoh, kameng puteh jikeureuleng dilee uyub palong, jingieng mie’ong itam peue teungeut atawa jaga. 

Meunyoe mie teungeut, ngon meudhap-dhab po kameng puteh jipajoh eumpeun tajam-tajam. Wab krah kruh on panah nyang teungoh dirhotle kameng mie’ong itam pih teukeujot. Kameng puteh pih teukeupak, laju jisurot u likot.
‘Ohtan ureueng, eumpeun  nyang khato nyan geuboih lajule Abunawah.
Janji Abunawah ngon Sulotan Harun Al-Rasyid pih katrok. Abunawah sigra dijak tuengle sidroe Upah utusan raja. Meusigo ngon Upah nyan, Abunawah beurangkat jak u Dalam. Bandua kameng gasi geuba seureuta. 

Kameng itam jihuele Upah, kameng puteh geubale Abunawah. Kameng itam got that teugeute-geute, dijak meucrab-crab dilikot Upah. Di kameng puteh got that meulithue, ngon langkah meuliput-liput ditateh laju bacut-bacut.

Ban katroh u astana, Abunawah geutamong laju u nab sulotan. Rakyat kapeunoh meudot-dot luwa ngon dalam leuen astana. Raja Harun Al-Rasyid, uleebalang, wadi meuntroe lom  ngon datu-datu ka teuduek meuseunia bak teumpat droe maseng-maseng.

Watee nyan, bandum mata meublak-blak geungieng Abunawah nyang teungoh hue kameng ukeue khalifah. Hate rakyat mandum meubh’ak-bh’ak, peukeu Abunawah seulamat atawa keunong pohle raja. Bandum rakyat dimeudo’a beumeunang Abunawah.

Sulotan Harun Al-Rasyid ka tahe-mandang wate geukalon dua boh kameng nyang ka teuikat dinab gobnyan. Hana geuthee, aneuek jaroe meusak lam babah. Hate raja laju dimeurawe: “Nyoe kriban jipeulaku le Abunawah?. Syarat saban, dumpeue saban, teuman pakon saboh pijuet saboh tumbon?.

Kameng itam karaya meugoeb-goeb ngon tumbon handeuhle tuleung rueng. Teuma di siputeh pakon ka pijuet-ruet, badan jih meubiye-biye; sang reubah ‘oh angen pruh”, meunan hate Sulotan teujunun-junun geupike keu buet Abunawah nyan.

Di awak laen pih hana kureueng gura, wadi-meuntroe, bentara ngon datu-datu bandum ka teuhah babah. Ladom teukap jaroe, nyang ladom teukap lidah ‘oh jingieng saboh pijuet saboh tumbon kameng nyan.

Di rakyat ‘awam hanpeue kira; rame that nyang teuplong babah lagee plok kafe boih. Bandum seungab lagee geupeulen panyot.

Geukalon hai han meu’oh sa’oh, bandum ureueng ka tahe-gante, Abunawah teuma geumarit: “Ampon deelat tuanku, boeh pakriban keuhai buet ulontuan nyang namiet droeneuh tuanku?. Pakon han neupeugah laju peue beutoi peue salah”, kheuen Abunawah bak Sulotan.

Geudeungo su Abunawah, maka Sulotan  sigra puleh nibak hireuen. Lagee ureueng ban teukeujot, ngon su babah meuhah-meuhah Harun Ar-Rasyid laju geupangge Upah nyang baroekon geuyue kawai buet Abunawah. 
Sabda Sulotan bak Upah: “Pakriban bak gata hai Upah, nyang kalheuh kajaga buet Abunawah beungoh seupot?”.
 
“Ampon deelat tuanku, ube nyangka ulon jaga ngon pareksa; hana meubacut buet Abunawah nyang na karot deelat tuanku”, kheun Mando Upah dinab raja.
Hanale jalan Sulotan Harun Ar-Rasyid jeuet geu-ungki buet Abunawah peulara kameng nyan. Sabab, si Upah nyan nakeuh mata-mata raja nyang lumboi satu geupeucaya le gobnyan.

Janji teutap lagee janji bak sidroe raja. Sulotan Harun Ar-Rasyid geubuka laju peutoe  raya. Geucokle peng siribee dina geujok sigra keu Abunawah.

Sira geusambot Abunawah geukheun meunoe: “Ampon deelat tuanku, adak jeut tuanku tamah meusiribee dina treuk. Sabab got that hek bak ulon meu-urosan ngon dua boh kameng nyan. Kameng itam na mudah sigeutu, pokameng puteh nyang phet that bak ulon peulaku. 
Untong diulon; ngon tulong Potallah ngon do’a Teungku di Lam U, jeutkeuh lon peubuet lagee titah deelat tuanku”. Wab geudeungo narit mameh bak Abunawah, jaroe poteuraja pih hana geuhon bak geutamah hadiah siribee dina treuk. “Alhamdulillah”, kheun Abunawah. 
Lheuh mumat jaroe ngon Sulotan, Abunawah laju geucok langkah geugisa u Dayah Mon Ara.

Wadi-meuntroe, uleebalang, bentara ngon datu-datu, maken jibeunci keu Abunawah. Awak nyan maken ceumuru. Uroe malam lam jimita cara keuneuk poh mate Abunawah. 

Meutapi, ureueng nyang deungki,  sabe teukap bibi droe…!.
(Sumber: Hikayat Abunawah, yang semula berhuruf Arab Melayu= Jawi-Jawoe).
 
Kosa kata lama:
_         Bughdad  = Baghdad, ibukota negara Iraq sekarang
–          Ureueng akok-akok = orang terpandang, orang patut, pemimpin
–          Bako = kuat, pantang menyerah, tahan menderita
–          Preh-preh dahoh = menunggu hasil dari orang lain, pemalas tulen
–          Tadu-dom = menginap beberapa hari, selalu disitu, sering hadir
–          Sapai unun raja = pengawal setia, ajudan, para menteri
–          Ura-ura = suatu rencana, hasil pemikiran, pendapat
–          Lisek = pintar, licik, banyak akal
–          Keuta = tempat duduk para pembesar di istana
–          Masak sikai breueh = ukuran waktu; lebih kurang setengah jam
–          Sadum-sadum = berjumlah sama, seimbang
–          Geu-ungki = melanggar janji, membohongi,  tipuan
–          Seuneulheuh = paling akhir, penutup
–          Dina = dinar, mata uang di Tanah Arab
–          Jimaguen lam hate = rasa kesal yang dipendam, sakit hati
–          Syoi-ah = masalah, kelakukan, perihal
–          Syoe = sesuatu hal, setiap masalah
–          Angkee = menerima dengan sungguh-sungguh, mengakui
–          Jumoh = bagian muka dari hewan/tamak = makan banyak
–          Ditaom = suara kucing yang mengaum
–          Meudiyeueng = terbayang, dekat, hampir sampai
–          Gatu = gembira, senang
–          Ube hawa = sekehendak hati, sepuas-puasnya
–          Tumbon meu-ub-ub = gemuk dengan cepat, cepat besar
–          Saboh geucai = satu genggam, sedikit sekali
–          Seumajoh = binatang yang sedang makan
–          Meudhab-dhab = tergesa-gesa, tergopoh-gopoh
–          Teukeupak = kaget, terkejut, panik
–          Kameng gasi = kambing yang telah diambil buah pelirnya
–          Teugeute-geute = riang gembira, lincah, lasak
–          Meucrab-crab = berjalan cepat, melangkah dengan gagah
–          Meulithue = lemah lunglai, tidak bersemangat, loyo, lembek
–          Meuliput-liput = langkah yang lamban, amat kurus, tak bergairah
–          Nab = di depan, berhadapan
–          Astana = istana
–          Meuseunia = istirahat, santai, duduk bersenang-senang
–          Khalifah = sultan, raja
–          Meubh’ak-bh’ak = cemas, risau, jantung berdebar-debar
–          Tahe mandang = termenung, gamang, lupa diri
–          Jimeurawe = menerawang, pikiran bercabang-cabang
–          Pijuet-ruet = kurus kering
–          Meubiye-biye = badan tak bertenaga, lembek tak berdaya
–          Teujunun = stress, pusing kepala
–          ‘Awam = rakyat biasa
–          Teuplong babah = mulut terbuka, mulut ternganga
–          Plok kafe boih = kaleng bekas
–          Han meu’oh sa’oh = keadaan tak menentu, terbiarkan
–          Peutoe = peti
–          Sigeutu = sedikit
 
IFWADI TAIB
Paya Kareueng, Bireuen, 15 Desember 2020

Pendidikan

Pengertian Sejarah Sebagai Ilmu, Sebagai Kisah, Sebagai Peristiwa dan sebagai Seni

Pengertian Sejarah Sebagai Ilmu, Sebagai Kisah, Sebagai Peristiwa dan sebagai Seni 1. Sejarah Sebagai Ilmu Sejarah sebagai ilmu merupakan ...

Tampilkan